Nýjasta útgáfa World Development Report 2025, gefin út af Alþjóðabankanum og kynnt af ISO, setur stöðlun í brennidepil sem lykilþátt sjálfbærrar þróunar. Í fyrsta sinn í rúma fjóra áratugi helgar skýrslan sig sérstaklega því hvernig staðlar móta samfélög, hagkerfi og getu ríkja til að takast á við áskoranir framtíðar.
ISO undirstrikar að þetta sé tímamót í alþjóðlegri umræðu: stöðlun er ekki lengur álitin tæknilegt sérverkefni, heldur stjórntæki sem hefur bein áhrif á lífsgæði, öryggi og samkeppnishæfni.
Skýrslan nálgast staðla sem hluta af grunnvirkni þjóða. Þeir tryggja öryggi í vörum og þjónustu, styðja við heilbrigða markaðssamkeppni og auðvelda alþjóðleg viðskipti. Þegar þeir eru til staðar mynda þeir fyrirsjáanleika og trúverðugleika, þegar þá vantar verður ávinningur nýrrar tækni, vöru eða þjónustu takmarkaður.
ISO leggur áherslu á að þessi innviðaáhrif séu oft vanmetin. Samt eru þau forsendur þess að tækninýjungar ná fótfestu, að neytendur njóti verndar og að innlend fyrirtæki geti tekið þátt í alþjóðlegum mörkuðum á jafnréttisgrundvelli.
ISO dró fram að eitt helsta vandamál þróunarríkja sé skortur á getu til að taka virkan þátt í alþjóðlegu stöðlunarstarfi. Þau eru oft neydd til að aðlaga sig að stöðlum sem aðrir setja og missa þar með tækifæri til að tryggja að reglur endurspegli þeirra eigin þarfir.
Skýrslan hvetur ríki til að:
Þetta er ekki eingöngu spurning um tæknilega þekkingu, heldur einnig um efnahagslega stöðu, markaðsaðgang og getu til að nýta tækifæri framtíðar.
World Development Report 2025 undirstrikar sérstaklega að staðlar geta verið öflugt tæki til að hraða nýsköpun. Þeir skapa sameiginlegan ramma sem gerir fyrirtækjum kleift að þróa lausnir sem eiga markaðshæfi víðar en innanlands. Með skýrum kröfum og samræmi verður áhætta minni, ferli skilvirkari og markaðsaðgengi meiri.
ISO bendir einnig á að staðlar dragi úr viðskiptakostnaði. Þegar reglurnar eru skýrar og samræmdar minnkar álag á fyrirtæki sem annars þyrftu að uppfylla ólíkar kröfur í ólíkum löndum.
Í umfjöllun ISO birtist skýr skilaboð: ríki sem vilja efla samkeppnishæfni, tryggja öryggi og taka þátt í tæknilegri þróun framtíðar þurfa að huga að stöðlun sem stefnumótandi verkefni. Þetta á ekki síður við um smáríki sem vilja hámarka áhrif sín innan alþjóðlegs regluverks.
Skýrslan leggur áherslu á að góðir staðlar verða ekki til einhliða. Þeir byggja á víðtæku samráði, fagmennsku og þátttöku – og því þurfa ríki að horfa á þessa vinnu sem fjárfestingu, ekki kostnað.
Umfjöllun ISO um World Development Report 2025 sýnir að tímabært er að styrkja stöðlun í sessi sem miðlægt tæki þróunar. Hún er hvorki aukaatriði né tæknilegt afmarkað mál, heldur grundvallarþáttur efnahagslegs og samfélagslegs árangurs.
Ríki sem byggja upp burðugt stöðlunarkerfi eru betur í stakk búin til að mæta væntingum nútímans og tækifærum framtíðar.
