Fyrsti alþjóðlegi staðallinn sem styður stofnanir við aðgerðir til verndar lífríkinu hefur litið dagsins ljós. ISO 17298: Biodiversity for organizations – Guidance and requirements var kynntur á ársfundi Alþjóðastofnunar staðla (ISO) í Kigali í Rúanda í október 2025. Með staðlinum hefst nýtt tímabil þar sem líffræðileg fjölbreytni fær fastan sess í stefnumótun, stjórnun og daglegu starfi skipulagsheilda um allan heim.
Líffræðileg fjölbreytni – sjálft undirstöðukerfi lífs á jörðinni – hefur sjaldan staðið frammi fyrir jafn miklum áskorunum og nú. Tap búsvæða, mengun og loftslagsbreytingar hafa raskað jafnvægi vistkerfa víða um heim. ISO 17298 svarar þessari þróun með því að veita stofnunum – bæði fyrirtækjum, sveitarfélögum og opinberum aðilum – verkfæri til að greina tengsl sín við náttúruna, meta áhættu og nýta tækifæri til að styðja við náttúruna í stað þess að ganga á hana.
Staðallinn er byggður upp sem stigvaxandi rammi sem aðstoðar stofnanir við að taka raunhæf skref, óháð stærð eða starfssviði. Markmiðið er að gera líffræðilega fjölbreytni að mælanlegum þætti í ákvarðanatöku, rekstri og framtíðarsýn – rétt eins og loftslagsmál, orkunýting eða gæði.
ISO 17298 er hannaður í nánu samhengi við aðra viðurkennda staðla og kerfi, svo sem ISO 14001 um umhverfisstjórnun, ISO 26000 um samfélagsábyrgð og leiðarljós TNFD (Taskforce on Nature-related Financial Disclosures). Saman mynda þessi kerfi heildstæða nálgun þar sem náttúran fær vægi í fjárfestingarákvörðunum, áhættustjórnun og rekstrarlegum forgangsröðunum.
Með því að samþætta nýja staðalinn við þessa ramma geta stofnanir tryggt samræmi, gagnsæi og trúverðugleika í aðgerðum sínum – og þannig lagt sitt af mörkum til heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna, einkum markmiðs 15 um líffræðilega fjölbreytni.
Að baki staðlinum stendur tækninefnd ISO/TC 331 um líffræðilega fjölbreytni, þar sem sérfræðingar frá yfir 60 löndum tóku höndum saman. Markmiðið er skýrt: að skapa sameiginlegt tungumál og aðferðafræði til að tryggja að lífríkið fái raunverulegt vægi í áætlunum og framkvæmdum stofnana.
Næstu ár mun nefndin halda áfram að þróa tengda staðla, meðal annars um mælikvarða fyrir „nettóávöxtun líffræðilegrar fjölbreytni“ (biodiversity net gain) og vörueinkenni sem tengjast innlendum tegundum og náttúrugæðum. Saman munu þessir staðlar mynda tæknilegan grunn að nýrri kynslóð ábyrgra og náttúrunýtinna ákvarðana.
Staðlaráð Íslands fagnar útgáfu ISO 17298 og hvetur íslenskar stofnanir til að kynna sér efni hans. Staðallinn er ekki aðeins ætlaður stórum alþjóðlegum fyrirtækjum – hann nýtist líka opinberum aðilum, sveitarfélögum, landgræðsluverkefnum og fyrirtækjum sem vilja sameina rekstur og náttúruvernd á ábyrgan hátt.
Innleiðing slíks staðals getur orðið mikilvægt skref í átt að stefnumiðuðum aðgerðum fyrir íslenska náttúru, þar sem ábyrgð og nýsköpun fara hönd í hönd.
